We naderen het eind van een weer vrij bewogen jaar vol censuur. Begin dit jaar spraken we prof. dr. Bob de Wit over de globale transitie waarin wij ons bevinden. Zullen we verder gaan in een wereld waarin de elite-, big tech- en pharmabedrijven met de harde autoritaire over ons regeren of creëren we een nieuwe burgermaatschappij waarin we lokaal handelen en échte zorg dragen voor medemens en natuur? We spreken visionair Bob de Wit naar aanleiding van zijn gloednieuwe Gids Regio 4.0, en vragen hem wat er de komende tijd moet gaan veranderen. 

We leven in een bewogen tijd. Wat is er nu mis?

‘Ik zou het niet mis noemen. Ik heb in 2017 op Nyenrode een oratie geschreven over de maatschappelijke revolutie. De oratie ging onder andere over de gevolgen van technologie zoals kunstmatige intelligentie en 3D-printing. Ik vermoedde dat we voor de vierde keer in een andere maatschappijvorm terecht zouden komen. Veel mensen realiseren zich niet dat we heel lang in een feodaal tijdperk hebben geleefd waarin een aantal landeigenaren de baas waren. Ze waren rijk en machtig. We zijn toen overgegaan naar een handelsrepubliek. Daarna gingen we over op de industriële samenleving. We zijn nu aan het einde van de industriële revolutie. De grootste bedrijven van de wereld zijn nu big tech, big pharma en finance. Ik weet al een aantal jaar dat er op een dag een omwenteling zou komen. Om het positief te formuleren: we staan nu aan de vooravond van een nieuwe maatschappijvorm.’

Hoe kijk je naar wat zich nu afspeelt?

‘Waar het nu eigenlijk om gaat is de QR-code. Door geavanceerde technologie is het mogelijk om volledig controle te krijgen over mensen. Je ziet dat in China met de zogenoemde Citizen Score. Alle Chinezen krijgen een bepaalde score en alles wat ze doen wordt gemeten in punten. Als je voldoet aan de verwachtingen dan mag je een rijbewijs aanvragen, je kinderen mogen naar school en je hebt toegang tot medische voorzieningen. Als je niet genoeg punten hebt dan heb je daar geen recht op. In China is de technologie gebruikt om mensen volledig onder controle te krijgen. Wat hier gebeurt is precies hetzelfde, alleen is de aanleiding anders dan in China. Onder het mom van gezondheid wordt men onder controle gezet. Uiteindelijk is het de bedoeling dat er volledige controle over mensen wordt uitgeoefend. Alles wat men doet, zegt en betaalt wordt geregistreerd. Het goede nieuws is dat er een alternatief model kan worden opgezet met hulp van de bevolking. In mijn onlangs gepubliceerde gids Regio 4.0 geef ik aan dat dezelfde technologie die mensen onder controle wil krijgen, ook kan worden gebruikt om ons onafhankelijk te maken. Je kunt regionale structuren optuigen met alles waar een mens gelukkig van wordt. In het industriële tijdperk werd alles in massa geproduceerd. De huidige technologie geeft ons de mogelijkheid om alles regionaal te doen. In de gids Regio 4.0 geef ik aan hoe zo’n lokale economie eruit kan zien.’

Is zo’n regionale economie wel realistisch gezien de globalisering waarin we de laatste jaren in leven?

‘Ik noem het in mijn boek glocal citizen. De grote bedrijven als big pharma, big tech en finance zijn wereldspelers die soms groter zijn dan landen. Publieke activiteiten zijn inmiddels NGO’s geworden. In honderd jaar tijd is het aantal Non Governmental Organizations van vierhonderd naar veertigduizend gestegen. Ze werken met name samen met grote bedrijven. Zo komt dan macht en geld bij elkaar. Neem de World Health Organization (WHO) en big pharma die tot elkaar komen en zo de macht willen pakken. Je zou ook een lokale maatschappijvorm kunnen aannemen. Je krijgt dan twee soorten werelden: op regionaal en op mondiaal niveau. De vraag is nu: wordt het een samenleving waarin de elite de baas gaat spelen over het volk of zegt het volk op een gegeven moment; dat willen wij helemaal niet en we gaan het zelf doen? Dat is de strijd die nu gaande is. Een andere vraag die nu rijst is of Den Haag zal kiezen voor de grote spelers met een top-down samenleving of voor het volk.’

We bevinden ons dus feitelijk in een periode van transitie?

‘Ja, dat klopt. De transitieperiode tussen de maatschappijvormen duurt gemiddeld zo’n vijf à zeven jaar en dus moet je er nu ook vanuit gaan dat het ongeveer zo lang zal duren. We hebben nu anderhalf jaar achter de rug, dus het blijft nu nog zo’n drie jaar onrustig. Het is spanning tussen een top-down elitemaatschappij en een burgermaatschappij. Je ziet dat steeds meer politici zich uitspreken in het belang van het volk zoals bijvoorbeeld Mona Keijzer, Gideon van Meijeren en Wybren van Haga. Daarnaast wordt er steeds meer vanuit de burger georganiseerd. Als je eenmaal dertig procent hebt van de mensen die doorzien wat er gaande is, dan vindt de kentering plaats.’

Wat kan de gemiddelde burger doen om zijn steentje bij te dragen aan de nieuwe lokale maatschappijvorm?

‘Er zijn veel regio’s op mijn boek afgekomen. Ze vinden de visie interessant en zien heil in de lokale aanpak. Regio Westland, Wageningen en Almere hebben onder andere interesse getoond. We hebben een tijd geleden een regiodag georganiseerd waar wel veertig regio’s bijeen zijn gekomen om de regio’s te ontwikkelen volgens de punten in Gids 4.0. Het beste wat je kunt doen is om te kijken wat er in jouw regio gaande is en je aanmelden. Je bouwt als het ware mee aan een betere regio afhankelijk van je belangstelling. Je kunt je richten op scholen, voedselproductie, gezondheidszorg of internet. Regio’s kunnen binnen grenzen veel zelf organiseren.’

Tekst Marina de Massiac

Fotografie Bob de Wit