Jongvolwassenen maken in korte tijd veel grote veranderingen door: van eindexamens en het beginnen van een studie tot het schrijven van een scriptie en het starten van je eerste baan. Het zijn flinke uitdagingen die veel van je vragen. In een maatschappij die bol staat van prestatiedruk, hoge verwachtingen en perfecte plaatjes op social media, is het dan ook niet vreemd dat je als jongere uit balans kunt raken. Als jongvolwassenencoach helpt Bernadette van Dongen jongeren via haar praktijk Fresh: de sportschool voor je brein om die balans weer te herstellen. ‘Een van de belangrijkste dingen die ik jongvolwassenen wil meegeven, is leren vertrouwen op het leven. Op zichzelf én op hun omgeving,’ aldus Bernadette. In dit gesprek deelt ze haar visie en beste tips en tricks — precies op tijd met die spannende examenperiode die van start is gegaan.

Fresh is de sportschool voor je brein. Waarom heb je deze praktijk opgericht?
‘Tijdens mijn studie, de docentopleiding Omgangskunde, merkte ik dat veel studenten te maken kregen met mentale klachten, zoals faalangst of depressieve gevoelens. Oorzaken waren onder andere prestatiedruk, werkdruk, social media en lastige privésituaties. Een laagdrempelige plek waar studenten openlijk konden praten over hun struggles, was er niet. Er was wel een zorgbureau waar ze terecht konden, maar voor velen was die stap te groot. Want naar een zorgbureau gaan, ja, dan moest er wel iets “mis” met je zijn. Althans, zo voelt dat voor de meeste studenten. En dat wil je natuurlijk liever niet. Toch is het heel normaal om in je leven tegen dingen aan te lopen die spanning of stress veroorzaken. Hoe fijn is het dan als je daar op een relaxte en toegankelijke manier met iemand over kunt praten die geen oordeel heeft en die je leert omgaan met wat je voelt en denkt? Op scholen zou hier veel meer aandacht voor mogen zijn, want mentale vaardigheden zijn deels aan te leren. Inzicht in je eigen gedachten, gevoelens en gedrag is superhelend en helpt enorm bij het leiden van een gezond en gelukkig leven. Het is niet alleen waardevol voor jezelf, maar het versterkt ook je relaties met anderen. Als we hier meer ruimte en aandacht voor creëren, geloof ik oprecht dat we de wereld een stukje mooier kunnen maken. Vanuit deze gedachte wilde ik een plek creëren waar jongvolwassenen terechtkunnen, zonder dat het direct zwaar of beladen voelt. Zo is Fresh ontstaan. Een plek waar je in alle rust aan jezelf werkt en inzicht krijgt in je gedachten, gevoelens en gedrag. Ook ik heb momenten gekend waarop ik niet lekker in mijn vel zat. Ik hopte van opleiding naar opleiding en van baan naar baan. Steeds volgde ik mijn hart, maar toch bleek het telkens niet het juiste pad. Dat maakte me steeds onzekerder over mezelf. Ik wist niet wie ik was, wat ik wilde of wat ik kon. Toen ik daar bewust mee aan de slag ging, heeft dat me ontzettend veel gebracht: meer rust, meer zelfvertrouwen en een sterker gevoel van verbinding met mijn omgeving. Dat gun ik iedereen.’

Hoe help je jongeren precies om een gezonde balans in hun leven te vinden?
‘Een Fresh-traject is volledig op maat, want iedereen komt met zijn eigen verhaal en doel. Ik kijk vooral naar wat zij op dat moment nodig hebben. Maar een van de belangrijkste dingen die ik jongvolwassenen wil meegeven, is leren vertrouwen op het leven. Op zichzelf én op hun omgeving. Bewust worden van waar je wel en geen invloed op hebt, en leren omgaan met wat buiten je controle ligt. Ik help hen om dichter bij zichzelf te blijven, zichzelf beter te leren kennen en hun grenzen aan te geven. Ze ontdekken hun kwaliteiten en talenten, en leren tevreden te zijn met wie ze zijn. Ook leren ze dat fouten maken onlosmakelijk bij het leven hoort. Juist in die momenten schuilen waardevolle lessen. Door hier goed mee om te gaan, ontwikkelen ze veerkracht. Tijdens de sessies gebruik ik verschillende methodes en oefeningen die op dat moment passend zijn. Ik stel gerichte vragen en daarnaast worden ze ook zelf aan het werk gezet. De antwoorden zijn er vaak al, maar door spanning en stress zijn deze moeilijk te vinden. Daarnaast hou ik van gezelligheid, humor en luchtigheid en mijn vrolijke en relaxte energie zet ik graag in tijdens de coachsessies. Omdat humor – ook al is het nog zo beladen – alles makkelijker en lichter maakt. Hoe fijn is het als je dingen leert en inzichten krijgt over jezelf waardoor jouw leven makkelijker, leuker en daarmee tegelijk ook gezonder wordt? Aan jezelf werken is ook echt gewoon leuk!’

‘Vaak zijn het juist de gemotiveerde, gevoelige (en zorgzame) perfectionisten die vastlopen. Ze willen het goed doen, voelen zich sterk verantwoordelijk, maar vergeten daarbij zichzelf’

Een keuze maken van binnenuit klinkt simpel, maar waarom is dat voor jongeren vaak moeilijk?
‘Vaak ervaren jongvolwassenen bepaalde verwachtingen vanuit hun omgeving, of ze leggen die zichzelf op. Die verwachtingen zijn meestal gevormd door hun opvoeding of door wat ze hebben meegekregen vanuit school of de maatschappij. Hierdoor ontstaat er vaak een idee van hoe het allemaal ‘zou moeten’. Maar wanneer ze echt de ruimte nemen om te onderzoeken wie ze zijn, wat ze willen en wat ze kunnen – en daarbij die opgelegde verwachtingen los durven laten – ontstaan er vaak mooie dingen.’

Ervaar je een toename van jongeren die worstelen met overspanning of burn-outklachten?
‘Ik zie en hoor het steeds vaker: jongeren die zich opgebrand voelen, vastlopen of al langere tijd niet lekker in hun vel zitten. Niet alleen de cijfers laten dit zien, maar ook de verhalen van jongeren zelf, en de signalen die scholen en hulpverleners afgeven. Overspanning en burn-outklachten komen steeds vaker voor onder deze doelgroep. En eerlijk is eerlijk: als je kijkt naar alles wat er op hun bordje ligt, is dat niet zo vreemd. Jongeren voelen de druk om te presteren op school, tijdens hun studie, op het werk én in hun sociale leven. Vaak zijn het juist de gemotiveerde, gevoelige (en zorgzame) perfectionisten die vastlopen. Ze willen het goed doen, voelen zich sterk verantwoordelijk, maar vergeten daarbij zichzelf.’

Hoe herken je een burn-out in spe? 
‘Bij iedereen uit zich dat op een andere manier, maar voortekenen zijn onder andere: slecht slapen, geen overzicht meer hebben, vergeetachtig, chagrijnig, somber en erg emotioneel zijn. Ook onzekerheid, geen plezier meer hebben in dingen en moeite met concentratie kunnen tekenen zijn. Maar ook zijn er fysieke klachten, zoals oververmoeid, darmklachten, hartkloppingen, hoofdpijn, rug- en nekpijn en een verminderde eetlust. Vaak merkt de directe omgeving spanningsklachten eerder op dan de persoon zelf. Als je dat doorhebt, kan het waardevol zijn om op een geschikt moment een open vraag te stellen. Iets simpels als: “Hoe gaat het écht met je?” kan al enorm helpend zijn.’

‘Accepteer dat je teveel stress ervaart en word je bewust van het feit dat er iets moet veranderen in je leven’

Omgaan met stress: wat is de eerste stap?
‘De eerste stap is het herkennen van je klachten. Dat klinkt misschien logisch of eenvoudig, maar toch gaan veel mensen hieraan voorbij. Vaak hebben ze niet eens door dat ze klachten hebben en lopen ze er te lang mee rond. Daarnaast: acceptatie! Accepteer dat je teveel stress ervaart en word je bewust van het feit dat er iets moet veranderen in je leven.’

De examenperiode staat voor de deur. Wat zijn jouw tips voor leerlingen om deze stressvolle periode het hoofd te bieden?
‘Maak een duidelijke planning en begin op tijd. Neem tussen het leren door voldoende ontspanning, zodat je even loskomt van de leerstof. Leren met fijne onderbrekingen werkt echt! Het zorgt voor een betere concentratie. Daarnaast: praat met anderen over de dingen die je lastig vindt. Ook zij hebben vast zaken waar ze tegenaan lopen. Je merkt dat je niet de enige bent, en dat geeft rust. En zorg goed voor jezelf. Denk hierbij aan voldoende slaap, gezond eten en af en toe sporten. Probeer ook op een positieve manier tegen jezelf te praten. Als laatste: probeer je doel goed voor ogen te houden! Beeld je in dat je al staat te feesten omdat je je diploma hebt behaald!’

Fotografie: Lieke Akkermans – Clovers and Hearts