Stel je voor dat elke dag een zoektocht is naar een plek die je ’thuis’ kunt noemen. Bas Timmer, ontwerper van de ‘Sheltersuit’, en fotograaf Tony Dočekal hebben samen honderden Sheltersuits – een kledingstuk dat verandert in een slaapzak – uitgedeeld aan mensen die dak- of thuisloosheid ervaren. In de gratis toegankelijke tentoonstelling Unsheltered Moments – Verbindende Verhalen in De Koepel van Museum Arnhem ontmoet je enkelen van deze personen. Deze ‘unsheltered moments’ nodigen je uit tot reflectie op deze wereldwijde realiteit en tot een dieper begrip van menselijke veerkracht en verbondenheid. We stellen Bas en Tony een paar vragen.

Wat betekent verbinding voor jullie?

‘Voor ons betekent verbondenheid simpelweg “het gevoel hebben bij elkaar te horen”. In Unsheltered Moments delen we momenten en alledaagse ervaringen, waardoor dit gevoel van connectie ontstaat. We richten ons op herkenbare details, zoals dagelijkse rituelen, dierbare bezittingen en gebaren van naastenliefde. Dit krijgt een bijzondere betekenis in de context van de huizencrisis en het feit dat wereldwijd meer dan honderd miljoen mensen dakloos zijn. Maar we vermijden hierin het benadrukken van ellende of slachtofferschap. Ons doel is om juist op een positieve manier te laten zien hoeveel we delen en gemeen hebben met elkaar, in de hoop dat het ons wat dichterbij elkaar brengt. Door in gesprek te gaan, streven we ernaar een moment te creëren dat zowel de eenzaamheid als de potentie van verbinding belicht.’

Hoe zijn jullie bij de personen uit de tentoonstelling gekomen?

‘In iedere stad leven mensen op straat en om hen te bereiken werken we vaak samen met lokale hulporganisaties. Zij kennen de stad, haar unieke omstandigheden, de mensen op straat, en weten wie er baat heeft bij een Sheltersuit. Zo ontstonden gesprekken en vormden zich de verhalen die nu terug te zien zijn in Museum Arnhem.’

Welk verhaal is jullie het meest bijgebleven?

‘Eva, een zeventigjarige vrouw in haar auto in Los Angeles, heeft een blijvende indruk achtergelaten. We ontmoetten haar in december 2020, midden in de COVID-periode, voor het fotolab in Los Angeles waar Tony haar rolletjes ontwikkelde.’
Tony: ‘Ik ben altijd onder de indruk van zelfredzame vrouwen die met beperkte middelen een gevoel van veiligheid, vrijheid en thuis creëren. Ik stond op het punt te beginnen aan een solo road-trip, en we hebben languit over gepraat over het onderweg zijn en leven daar omheen. Het is best bijzonder om echt de tijd te nemen voor elkaar. Mijn analoge manier van fotograferen sluit daarop aan en dat creëert een soort samenwerking. Eva was een van de eersten die we op deze manier hebben ontmoet. Haar veerkracht en levenslust waren zo inspirerend dat het ons heeft aangezet om op deze manier door te gaan. Maar we ontmoeten niet alleen indrukwekkende mensen op straat. Er zijn ook veel mensen actief binnen organisaties die ons bijblijven. Eboni uit Portland bijvoorbeeld, zag als kind al dat dakloze mensen ook onze buren zijn, of ze nu een huis hebben of niet. Ze was niet tevreden met de beschikbare hulp in haar omgeving en heeft eigenhandig een opvang opgezet in een verlaten motel. Eboni zegt dat een echte community niet zou moeten vechten om middelen. Je concurreert niet, je deelt.’ 
Bas: ‘Ik ben er heel trots op dat Eboni sinds kort deel uitmaakt van het bestuur van Sheltersuit USA.’

Hebben jullie nog een bijzondere anekdote tijdens het creëren van deze expositie?

‘In sommige gevallen hebben we nog steeds contact met mensen die we een Sheltersuit hebben gegeven. Een van de eerste reizen die we samen maakten, was met een bus van New York naar Minneapolis in 2019. We ontmoetten daar een man die een paar maanden eerder zijn been kwijt was geraakt door onderkoeling. Hij was altijd “trainhopper” geweest en heeft heel Amerika doorkruist, maar zat nu in een rolstoel. Twee jaar later hebben we hem met de post nog eens een Sheltersuit opgestuurd.’ Tony: ‘Een paar weken geleden kreeg ik een berichtje van hem met foto’s van zijn eigen appartement. Dat maakt ons blij.’

Wat hopen jullie te bereiken met de expositie?

Bas: ‘We hopen dat Unsheltered Moments niet alleen ogen opent voor de realiteit van dakloosheid, maar ook een aanzet is tot actie. Verbinding en bewustwording zijn de eerste stappen naar verandering. Ik had bij het maken van de eerste Sheltersuit nooit kunnen bedenken dat het zou uitgroeien tot een wereldwijde stichting die hulp en werkgelegenheid biedt.’

Unsheltered Moments – Verbindende Verhalen is van 25 januari t/m 10 maart 2024 in De Koepel van Museum Arnhem te zien. De Koepel van Museum Arnhem is gratis toegankelijk.